Λίγο πριν την εκπνοή του 2022 οι μεταβιβάσεις ακινήτων κατέγραψαν νέο ρεκόρ ξεπερνώντας και αυτές που πραγματοποιήθηκαν πριν την πανδημία. Το 2019 τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση (αναστολή ΦΠΑ, αναστολή φόρου υπεραξίας ακινήτων, εκπτώσεις ανακαινίσεις) εκτόξευσαν τις αγοραπωλησίες ακινήτων, όπως και τις επενδύσεις σε ακίνητα από ξένους πολίτες.
Στην έκρηξη των μεταβιβάσεων σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η προ έτους θεσμοθέτησης της αύξησης του αφορολόγητου ορίου στις γονικές παροχές και δωρεές στα 800.000 ευρώ. Οι συγγενείς της πρώτης κατηγορίας (γονείς, παππούδες παιδιά) μεταβιβάζουν ακίνητα στα παιδιά ή στα εγγόνια χωρίς να καταβάλουν ούτε ένα ευρώ φόρου. Η επίσπευση όμως οφείλεται σε δύο λόγους σύμφωνα με τους συμβολαιογράφους. Η μείωση του λογαριασμού του ΕΝΦΙΑ αλλά και η κάλυψη του τεκμηρίου αποτελεί τον πρώτο λόγο, ενώ ο δεύτερος και σημαντικότερος είναι, ο φόβος των φορολογούμενων ότι η ευνοϊκή αυτή ρύθμιση μπορεί να καταργηθεί εάν αλλάξει κυβέρνηση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί περισσότερες από 215.000 ηλεκτρονικές δηλώσεις για αγοραπωλησίες ακινήτων, γονικές παροχές και δωρεές. Συγκεκριμένα, η ηλεκτρονική πλατφόρμα myProperty της ΑΑΔΕ έχει δεχθεί 139.329 δηλώσεις φόρου μεταβίβασης, 52.505 δηλώσεις γονικών παροχών και 23.542 δηλώσεις δωρεών.
Όπως αναφέρουν μεγάλα συμβολαιογραφικά γραφεία σε καθημερινή βάση υποβάλλονται 1.000 ηλεκτρονικές δηλώσεις. Εάν στο νούμερο αυτό προστεθούν και οι λίγες χειρόγραφες δηλώσεις στις εφορίες ξεπερνούν ημερησίως τις 1.200.
Μάλιστα, το επόμενο έτος αναμένεται νέο ρεκόρ μεταβιβάσεων. Ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους προβλέπει αύξηση των εισπράξεων από μεταβιβάσεις ακινήτων κατά 40%. Συγκεκριμένα τα έσοδα θα φθάσουν τα 489 εκατ. ευρώ έναντι 350 εκατ. ευρώ που υπολογίζεται να διαμορφωθούν κατά το τρέχον έτος. Όπως προκύπτει από τον προϋπολογισμό του 2023 τα έσοδα από τις οικοδομές (μονοκατοικίες και διαμερίσματα)θα φθάσουν τα 369 εκατ. ευρώ ενώ από τις πωλήσεις οικοπέδων και αγροτεμαχίων τα έσοδα θα ανέλθουν στα 119 εκατ. ευρώ.
Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών αναφέρουν ότι τα μέτρα για την ενίσχυση της αγοράς ακινήτων συμβάλλουν ουσιαστικά στην τόνωση της κτηματαγοράς και κατ’ επέκταση των εισπράξεων, ενώ ταυτόχρονα η “χρυσή βίζα” αλλά και οι ξένοι που μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα, οι οποίοι επενδύουν σε ακίνητα διογκώνουν τα έσοδα του προϋπολογισμού και του ΑΕΠ. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα αυξηθεί και το ενδιαφέρον ξένων αγοραστών, οι οποίοι αναμένεται το επόμενο έτος να επενδύσουν περί τα 1,5 δισ.
Με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ για τις εισροές κεφαλαίων από το εξωτερικό για αγορά ακινήτων στην Ελλάδα, στο πρώτο εξάμηνο του 2022, καταγράφεται ετήσια αύξηση κατά 61% και συγκεκριμένα επενδύσεις ύψους 788 εκατ. ευρώ έναντι 488 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2021. Μόνο κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2022 το σχετικό μέγεθος διαμορφώθηκε σε 414,4 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας ετήσια άνοδο κατά 67,%. Το 2021 οι συνολικές επενδύσεις σε ακίνητα από το εξωτερικό διαμορφώθηκαν στα 1,17 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 34,5% από το 2020.
Ιδιαίτερα υψηλές είναι και οι εισπράξεις και από τον φόρο κληρονομιών καθώς και γονικών παροχών και δωρεών. Από τις κληρονομιές το 2023 οι εισπράξεις αναμένεται να φθάσουν τα 177 εκατ. ευρώ, ενώ από τις γονικές παροχές και τις δωρεές και παρά την αύξηση του αφορολόγητου ορίου στα 800.000 ευρώ για τους συγγενείς πρώτου βαθμού τα έσοδα θα ανέλθουν στα 45 εκατ. ευρώ. Συνολικά και από τις δύο πηγές εσόδων το δημόσιο θα εισπράξει 222 εκατ. ευρώ.
Αύξηση της τάξης του 40% αναμένεται να καταγράψουν οι μεταβιβάσεις οικοδομών και οικοπέδων το 2023 σε σύγκριση με το 2022 όπως προκύπτει από τον προϋπολογισμό Μεγάλη και η αύξηση των εσόδων από κληρονομιές και γονικές παροχές που θα φθάσουν τα 222 εκατ. ευρώ το 2023.
Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια του 2021 οι αγοραπωλησίες και οι γονικές παροχές ακινήτων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που συγκέντρωσε η Ελληνική Στατιστική Αρχή από τους συλλόγους συμβολαιογράφων ανά την επικράτεια κατέγραψαν την πρωτη σημαντική ανάκαμψη. Με βάση αυτά, οι αγοραπωλησίες ακινήτων ανήλθαν πανελλαδικά σε 104.746, αυξημένες κατά 40,1% έναντι των 74.769 του 2020, ενώ οι γονικές παροχές αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο, κατά 90,6%, καθώς πραγματοποιήθηκαν 49.452 πράξεις, από 25.944 το 2020.
Στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής, καταγράφονται 31.655 αγοραπωλησίες, ενώ σε εκείνη της Θεσσαλονίκης ο αντίστοιχος αριθμός διαμορφώθηκε σε 21.876. Από κοινού, οι δύο μητροπολιτικές περιοχές αποτελούν το 50% του συνόλου των πράξεων μεταβίβασης ακινήτων. Αντίστοιχα, από τις 49.452 γονικές παροχές, οι 14.581 εντοπίζονται στην περιοχή της Αττικής και 8.901 σε εκείνη της Θεσσαλονίκης.
Οι αυξήσεις αυτές αποδίδονται σε μια σειρά από λόγους. Κατ’ αρχάς, τα μεγέθη του 2020 ήταν χαμηλότερα λόγω του ξεσπάσματος της πανδημίας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό στη λειτουργία της αγοράς ακινήτων, μεταθέτοντας σε μεταγενέστερο χρόνο, τόσο την απόκτηση κατοικίας όσο και άλλες κινήσεις, όπως γονικές παροχές και δωρεές. Στο πλαίσιο αυτό, οι αγοραπωλησίες μειώθηκαν το 2020 κατά 22,6% σε 74.769 ακίνητα, σε σχέση με το 2019.
Με βάση τα ιστορικά στοιχεία των τελευταίων ετών, οι αγοραπωλησίες του 2021 ήταν οι υψηλότερες από το 2010, όταν είχαν πωληθεί συνολικά 117.948 ακίνητα. Το 2011, το σχετικό μέγεθος είχε υποχωρήσει σε 83.665, ακολουθώντας σταθερά φθίνουσα πορεία έως και το 2014. Έκτοτε παρατηρείται σταθερή ανάκαμψη του αριθμού των αγοραπωλησιών, αρχικά λόγω της τοποθέτησης κεφαλαίων από ξένους επενδυτές που θέλησαν να επωφεληθούν των χαμηλών τιμών και στη συνέχεια και από Έλληνες αγοραστές ή επενδυτές. Κάπως έτσι, από τα 43.443 ακίνητα που πωλήθηκαν το 2014, το σχετικό νούμερο υπερδιπλασιάστηκε σε 96.662 το 2019, προτού υποχωρήσει το 2020 ένεκα της πανδημίας.
